Gro Dahle, Kaia Dahle Nyhus, Krigen

 

 
Duet matka i córka. Matka: Gro Dahle, rocznik 1962, uznana autorka książek dla dzieci. Córka: Kaia Dahle Nyhus, rocznik 1990, ilustratorka. W tym „rodzinnym biznesie” często pojawia się również ojciec, Sven Nyhus, znakomity rysownik. Ale nie tym razem. Krigen (wojna) jest dziełem kobiet.

Dlaczego kobiety stworzyły książkę o wojnie, skoro jak uczy historia wojna jest rzeczą męską? To pierwsze pytanie.

Drugie jest takie, dlaczego ilustracje są utrzymane tylko w kilku kolorach: żółtym/ pomarańczowym, fioletowym/ niebieskim, czerni? Ta zawężona i oparta na dość niepokojącym kontraście kolorystyka kojarzy się z ambitnym komiksem dla dorosłych lub plakatem o proweniencji ekspresjonistycznej. Czy jest odpowiednia dla książki dziecięcej?

Trzecie pytanie jest związane z poprzednim: dlaczego kreska jest tak ostra, postacie zniekształcone, niemal groteskowe. Dlaczego niektóre z ilustracji przypominają senne koszmary?

Zastanawiająca jest również ilość użytych  w tekście czasowników określających nieprzyjemne stany psychiczne. Dlaczego tak dużo obrazowych i metaforycznych określeń bólu i lęku?
Odpowiedź na te wszystkie pytania tkwi w tytule i temacie. Krigen to wojna, ale nie taka, którą pokazuje telewizja. Nie ta, w której strzela się z karabinu. Chociaż o niej również wspominają autorki.

Krigen to opowieść o wojnie, która wybucha w rodzinie.  Niezapowiedzianie i nieodwołalnie. Rodzice zaczynają się kłócić, mama coraz częściej zamyka się w łazience, tata znika z domu. Krigen jest przejmującą opowieścią o rozpadzie rodziny widzianą oczami dziecka. Kilkuletnia Inga, bohaterka książki, staje się obserwatorką i uczestniczką działań wojennych, które prowadzą jej rodzice. To opowieść o zranieniu, bólu i psychologicznych skutkach rozwodu dla dziecka. Mądra i przejmująco smutna. Na szczęście kończy się jaśniejszym tonem: rodzice zauważają ból dziecka (gdy Inga przestaje jeść i zaczyna się samookaleczać) i wspierają je.

 

Poza tym czas leczy rany, mija rok, drugi, trzeci i mała Inga zauważa, że wojna się skończyła. „Det går ett år. Og så ett år til. Og enda ett. Og så glemmer Inga nesten at det en gang for lenge siden var krig” (Mija rok. I jeszcze jeden. I kolejny. I Inga prawie zapomina, że kiedyś dawno temu była wojna).
Osobiście wolałbym czytać dzieciom radośniejsze książki. Problem w tym, że wiele dzieci doświadcza dzisiaj wojny, tej prawdziwej i „domowej”. Rodziny rozpadają się często, statystyki są nieubłagane.
Krigen jest książką terapeutyczną, która w sytuacji rozwodu może pomóc dzieciom przejść przez ten czas. Rodzicom także może ułatwić odnalezienie się w trudnej sytuacji.
Norweskie autorki stworzyły poważną propozycję dla małych czytelników, potraktowały ich serio, z szacunkiem.  W Norwegii książka doczekała się wielu dobrych i poważnych recenzji, została również nominowana do nagród Kritikerprisen (Nagrody Norweskich Krytyków) za rok 2013 oraz Nordisk råds barne- og ungdomslitteraturpris za rok 2014. Pod względem artystycznym jest to propozycja ambitna, skierowana do wyrobionego odbiorcy.

Gro Dahle, Kaia Dahle Nyhus, Krigen, Cappelen Damm 2013.

Język norsk (bokmål).

 Recenzja ukazała się  również w Rymsie http://ryms.pl/ksiazka_szczegoly/2282/krigen.html